Psikolojik sendromlar, bireylerin duygu, düşünce ve davranışlarında anormalliklerin görüldüğü bir dizi rahatsızlıktır. Bu şekildeki sendromlar, bireylerin işlevselliklerini engelleyebilir ve yaşamlarındaki her alanı etkileyebilir. Bu tür sendromların belirtileri genellikle bireyden bireye farklılık gösterir, ancak bazı ortak belirtiler vardır. Bunlar arasında huzursuzluk, üzüntü, korku, panik ataklar, öz güvensizlik, yetersizlik hissi, düşünce karmaşası, saplantılı ve tekrarlayan davranışlar, uyku problemleri, yemek yeme bozuklukları ve diğerleri yer alır. Bu sendromların tedavisi mümkündür ve genellikle bir uzman desteği gerektirir.
Depresyon
Depresyon, ciddi bir psikolojik sendromdur ve belirtileri yavaş yavaş ortaya çıkabilir. Bunlar; umutsuzluk, yorgunluk, uykusuzluk, iştah değişiklikleri, düşük özgüven, kendine zarar verme düşünceleri olabilir. Tedavi yöntemleri arasında ilaçlar, konuşma terapisi, destek grupları veya egzersiz gibi alternatif terapiler bulunabilir. Ancak ilaç tedavisi, her hastaya uygun değildir ve tedavi planı, uzman bir doktorla belirlenmelidir. Ayrıca, depresyonun önlenmesi için stres yönetimi tekniklerinin uygulanması, sosyal destek sistemleri oluşturulması, sağlıklı beslenme, uyku düzeni ve düzenli egzersiz gibi yaşam tarzı değişiklikleri de yapılabilir.
Anksiyete
Anksiyete, birçok insanın hayatı boyunca deneyimlediği ve normal kabul edilen bir duygudur. Ancak, bu duygu kişinin günlük yaşamını etkilemeye başladığında anksiyete bozukluğu olarak adlandırılır. Anksiyete bozukları farklı türleri vardır. Bunlar:
- Genelleştirilmiş Anksiyete Bozukluğu
- Panik Bozukluğu
- Obsesif Kompulsif Bozukluk
- Sosyal Fobi
- Agorafobi
- Belirgin Fobi
Anksiyetenin genellikle birden fazla nedeni vardır. İş, aile, ilişkiler, maddi sorunlar, sağlık sorunları ve çeşitli travmatik olaylar anksiyete bozukluğunun nedenleri arasında sayılabilir. Bununla birlikte, genetik faktörler de anksiyete bozukluğunun ortaya çıkmasına neden olabilir. Tedavisi, türüne ve kişinin semptomlarına bağlı olarak farklılık gösterir. Genellikle, terapi, ilaç tedavisi veya her ikisi bir arada kullanılır.
Panik Atak
Panik atak, aniden gelişen yoğun korku ve endişe duygularının eşlik ettiği bir panik durumudur. Hızlı kalp atışı, nefes almakta zorlanma, titreme, terleme, mide bulantısı, baş dönmesi gibi belirtiler gösterir. Panik atak, stres ve kaygı seviyesindeki artış ile tetiklenebilir. Doğru bir teşhis konduktan sonra panik atak tedavi edilebilir. Bilişsel-davranış terapisi, psikoterapi ve ilaçlar panik atak tedavisinde kullanılan yaygın yöntemlerdir. Kişiye uygun tedavi yöntemi belirlenerek kısa sürede iyileşmesi mümkündür.
Agorafobi
Agorafobi, kişinin kendini güvende hissettiği yer dışına çıkarken yoğun endişe ve korku yaşadığı kaygı bozukluklarından biridir. Çoğunlukla panik ataklar sonrası ortaya çıkan bu bozuklukta, kişinin evden veya güvendiği ortamdan uzaklaşması kaygı verici olur.
Genellikle çevresel faktörler agorafobi nedenidir. Çocuklukta yaşanan travmatik olaylar, ayrılık kaygısı ve sosyal izolasyon gibi durumlar da risk faktörleri arasındadır. Agorafobinin belirtileri arasında kalabalık yerlere gitmekten kaçınma, toplu taşıma araçlarına binmekten korkma, evden çıkarken bileşik ve ritüel davranışlar sergileme, yoğun endişe hali yer alır. Tedavisi psikoterapi ve ilaç tedavisi gibi yöntemlerle yapılır.
Sosyal Fobi
Sosyal fobi, toplum içinde bulunurken endişelerin aşırı bir şekilde yoğunlaştığı bir anksiyete bozukluğudur. Sosyal fobisi olan kişiler, kalabalık yerlerde ya da toplumun önünde konuşurken terler, titrer, kalp atışları hızlanır ve boğazlarında düğümlenme hissi oluşabilir. Ayrıca, konuşma yaparken kötü bir şey söyleme korkusu, utangaçlık, eleştirilme ve reddedilme gibi endişeleri de vardır.
Sosyal fobinin tedavi yöntemleri arasında kognitif davranışçı terapi, ilaç tedavisi, ya da her ikisi birden kullanılabilir. Kognitif davranışçı terapi, kişinin sahip olduğu düşünce ve davranış kalıplarını değiştirerek sosyal fobinin üstesinden gelmesine yardımcı olur. İlaç tedavisinde ise, genellikle antidepresanlar veya anksiyolitikler kullanılır.
Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB)
Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB), insanların tekrarlayan olumsuz düşüncelere (obsesyon) kapılıp, bunları önlemek amacıyla tekrar tekrar yapmak zorunda kaldığı davranışlara (kompulsiyon) yol açan bir hastalıktır. OKB belirtileri arasında, tekrarlanan düşünceler ve endişeler, temizlik, kontrol etme veya simetriye dair takıntılar, tekrarlanan hareketler gibi ruhsal ritüeller yer alır. OKB tedavisinde ilaçlar ve bilişsel davranış terapisi uygulanır. BDT terapisi, hastanın kompulsif davranışlarını tanımlamasına ve hastalığın neden olduğu düşünceleri yeniden değerlendirmesine yardımcı olarak tedavinin temelini oluşturur. Tedavi edilmeyen OKB, insanlar üzerinde oldukça yıkıcı etkilere sahip olabilir.
Bipolar Bozukluk
Bipolar bozukluk, beyindeki kimyasal dengesizliklerden kaynaklanan bir hastalıktır ve genellikle mani ve depresif epizodlarla karakterizedir. Bipolar bozukluk, genetik kalıtım, beyin kimyasallarındaki dengesizlikler veya stresli yaşam olayları nedeniyle oluşabilir.
Bipolar bozukluk belirtileri arasında, manik epizodlarında aşırı neşe, yüksek enerji, hızlı düşünme, az uyuma ve alışveriş yapma, culuk yapma ve riskli davranışlarda yüksek oranda paralar harcama görülmektedir. Depresif epizodları olan kişilerin ise çökkünlük, üzüntü, halsizlik, uyku ve iştah problemleri ile karşılaştığı görülmüştür.
Bipolar bozukluk tedavisi, ilaçlar ve terapi yoluyla yapılır. Doktorlar, hastalığı yönetmek için bir tedavi planı hazırlar ve hastalar sıklıkla bir psikiyatrist veya psikolog tarafından düzenli takip edilir.
Mani
Mani, bipolar bozukluklarda görülen bir durumdur. Bu süreçte kişiler aşırı neşeli, enerjik ve hiperaktif olurlar. Uyku ve iştah düzenleri de bozulabilir. Mani belirtileri arasında konuşma hızlanması, aşırı hareketlilik ve riskli davranışlar da yer alır. Mani epizodları, bipolar bozukluğun diğer dönemi olan depresif epizodlardan tamamen farklıdır. Bu nedenle, kişilerin bu belirtilerini doğru teşhis etmek ve tedavi etmek önemlidir. Maninin tedavisi, ilaçlar, terapi ve yaşam tarzı değişiklikleri gibi farklı yöntemlerle yapılabilir. Bu tedavilerin amacı kişinin yaşam kalitesini arttırmak ve epizodların süresini azaltmaktır.
Depresif Epizodlar
Depresif epizodlar, depresyonun en ciddi hallerinden biridir. Bu durumda, kişi en az iki hafta boyunca üzgün, yorgun ve umutsuz hisseder. Diğer belirtiler arasında uykusuzluk, iştah kaybı, aşırı alınganlık, ilgisizlik ve enerji eksikliği yer alır. Tedavi seçenekleri arasında terapi, ilaçlar ve yaşam tarzı değişiklikleri yer alır. Psikoterapi, depresyonla mücadelede etkili bir yöntemdir ve bire bir veya grup seansları şeklinde uygulanabilir. Antidepresanlar serotonin ve noradrenalin seviyelerini düzenleyerek depresyon belirtilerini hafifletir. Daha hafif vakalarda, egzersiz ve sağlıklı beslenme gibi yaşam tarzı değişiklikleri de yardımcı olabilir.
